Δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από το τελευταίο αγώνα επίδειξης των επαγγελματιών του NBA στο Στέϊπλς Σέντερ της Καλιφόρνια στις 15 Φεβρουαρίου. Το θέαμα ήταν υψηλό και το μενού του όλου διημέρου του σαββατοκύριακου των αστέρων ήταν απολαυστικό, περιλαμβάνοντας δρώμενα όπως οι τεχνικές δεξιοτεχνίας και οι ομαδικοί διαγωνισμοί σκοραρίσματος από διαφορετικές θέσεις. Στο κανονικό παιχνίδι Ανατολής-Δύσης πέρα από την κυριαρχία των συνήθως υπόπτων (βλέπε Σακίλ με 24 πόντους, Κιντ με 14 π. και 10 ασίστ και Μπράϊαντ με 20 πόντους) είδαμε και την εμμονή των παικτών να διακριθούν και σε άλλες κατηγορίες. Ο Άιβερσον ας πούμε έδωσε ρεσιτάλ με τις 11 ασίστ του, ενώ αντίθετα ο Μαγκλουάιρ προσπάθησε και έδωσε το παρών με άνετο διψήφιο νούμερο πόντων (19 πόντους με 9 στα 16 σουτ).
Όλοι τους κυνηγούσαν την ατομική διάκριση η οποία πιστοποιείται από την αναλυτική καταγραφή κατηγοριών, επιδόσεων, αριθμών και συνδυασμών τους με πολλή λεπτομέρεια και που - συν τοις άλλοις - βοηθείται από την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Στο παιχνίδι μας γενικότερα, έχουμε φτάσει σε κάποιες περιπτώσεις να χρησιμοποιείται η στατιστική σαν σημείο αναφοράς προσδιορισμού των στόχων των παικτών και των ομάδων τους. Και δεν μιλάμε μόνο για τα απολύτως απαραίτητα όπως είναι ο χρόνος και το σκορ, τα οποία άλλωστε είναι οι πιο βασικοί παράγοντες για να ‘μετρηθεί’ μία αναμέτρηση.
Ο ρόλος της στατιστικής και των μετρήσεων στα περισσότερα αθλητικά γεγονότα είναι ολοένα και πιο έντονος. Τι να κρύβεται άραγε πίσω από όλα αυτά; Μήπως οι προσπάθειες μεγαλύτερης κατανόησης του παιχνιδιού ή πάλι μία επιχείρηση για πιο ορθή αποτίμηση των αγώνων; Μήπως όμως είναι και μία τεχνητή προσπάθεια για τη δημιουργία νέων ‘τεχνητών’ στόχων στο παιχνίδι που απέχουν από τους πρωταρχικούς και απολύτως απαραίτητους (δηλαδή από τη νίκη μίας ομάδας με βάση το ομαδικό σκορ σε συγκεκριμένο χρόνο);
Τι δεν μας λένε ακριβώς οι αριθμοί
Ας ρίξουμε μία ματιά στους αριθμούς για να καταλάβουμε κάποια μεγέθη. Οι ασίστ για παράδειγμα είναι κάτι που ο ορισμός τους έχει αλλάξει αρκετά με τα χρόνια. Πρώτα ήταν η τελική ή βοηθητική πάσα στον αμαρκάριστο συμπαίκτη κάτω από τη μπασκέτα, δηλαδή ήταν ένα έτοιμο καλάθι. Σήμερα ως ασίστ εκλαμβάνεται η τελευταία πάσα πριν τον συνήθως αμαρκάριστο συμπαίκτη που βρίσκεται σε θέση βολής – ακόμα και έξω από το τρίποντο. Αν επομένως ένας αμαρκάριστος στο τρίποντο έχει ποσοστό 50% και κάτω από το καλάθι 90-100%, η δεύτερη περίπτωση σχετίζεται με ασίστ σχεδόν διπλάσιας αξίας. Ακούγαμε για τον Στόκτον εκεί στα 90s για 20 ασίστ και απορούσαμε. Όταν είδαμε το παιχνίδι και τον τρόπο εκχώρησης που εφαρμοζόταν, καταλάβαμε και μετριάσαμε στο μυαλό μας τις επιδόσεις.
Τα ποσοστά ενός σουτ σχετίζονται και αυτά μόνο με αριθμούς και δεν μας λένε αν ο παίκτης σούταρε κάτω από το καλάθι ή από τα 3 ή 6 μέτρα. Αν ήταν μαρκαρισμένος, τελείως ελεύθερος ή αν βοηθήθηκε από σκριν συμπαικτών του. Επίσης τα ποσοστά δεν σχετίζονται με τον αριθμό των προσπαθειών αλλά και το πόσο πολύτιμος είναι ένας παίκτης για την ομάδα του (αν ας πούμε είναι το αστέρι της ομάδας τότε όλες οι αντίπαλες άμυνες προσαρμόζονται επάνω του).
Αλλά και στις άλλες κατηγορίες υπάρχουν οι ανάλογες ελλείψεις σχετικά με την απεικόνιση της καθαρής πραγματικότητας στα νούμερα. Στον τομέα των λαθών, το σφάλμα του πλέη μέικερ που οδηγεί σε αιφνιδιασμό της αντίπαλης ομάδας (που εδώ έχει ποσοστό επιτυχίας τουλάχιστον 80%) είναι πολύ πιο οδυνηρό από εκείνο του ψηλού στο λόου ποστ, όπου απλά η μπάλα αλλάζει κατοχή (και ο αντίπαλος έχει ποσοστό επιτυχίας στην επίθεση ας πούμε γύρω στο 50%, άρα πολύ χαμηλότερο). Στα κοψίματα υπάρχουν άλλες λεπτομέρειες όπως είναι οι απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν μαθαίνονται από την ανάγνωση των στοιχείων της εκτύπωσης των αριθμών:
- Το κόψιμο αποσόβησε ένα σίγουρο καλάθι;
- Σε ποιον έρχεται η κατοχή της μπάλας στη συνέχεια;
- Σε ποιο χρονικό σημείο του παιχνιδιού συνέβη;
- Πόσα φάουλ είχε ο αμυντικός;
Όσο δε αφορά τα κλεψίματα, και εδώ υπάρχουν οι ίδιες απορίες για την εκδήλωση αιφνιδιασμού ή την απλή αλλαγή κατοχής της μπάλας. Μια άλλη λεπτομέρεια, που και αυτή δεν αποσαφηνίζεται, έχει να κάνει με τα όρια ανάμεσα σε ένα κλέψιμο και σε ένα λάθος που συχνά είναι δυσδιάκριτα.
Τι δεν μας λένε καθόλου τα στατιστικά
Αν και συμφωνούμε ότι μπορεί να είναι τεχνολογικά δυνατό να καταγράψει κανείς πολλά περισσότερα στοιχεία και να απαντήσει σε πλήθος ερωτημάτων όπως αυτά που τέθηκαν παραπάνω, υπάρχουν όμως και αρκετά δεδομένα που η στατιστική δεν μας λέει τίποτα απολύτως:
1. Κίνηση χωρίς τη μπάλα: Κατά την γνώμη μας είναι το ίδιο σημαντικό να κινείται ένα μέλος της ομάδας χωρίς τη μπάλα. Άλλωστε, κατά μέσο όρο, η μπάλα περνάει από τα χέρια του παίκτη μόνο στο 20% του χρόνου της επίθεσης, άρα το υπόλοιπο 80% αυτός κινείται δίχως τη μπάλα. Τα κοψίματα μέσα στη ρακέτα, τα σκριναρίσματα πάνω στον αμυντικό, η κίνηση στην περιφέρεια, και βέβαια η ομαδική περιστροφή ρολόι ή αντίθετα είναι γεγονότα που δεν αποτυπώνονται πουθενά στα αριθμητικά μεγέθη.
2. Ομαδική άμυνα: Οι συντονισμένες αμυντικές προσπάθειες όπως είναι οι αλληλοκαλύψεις, οι βοήθειες στον επιθετικό και η άμυνα χώρου δεν αξιολογούνται ακόμη και με προσεκτική ανάγνωση και μελέτη του φύλλου της στατιστικής. Και βέβαια δεν είναι μόνο οι βασικές αμυντικές κατηγορίες που περιγράφονται, οι οποίες διαμορφώνουν την ομαδική αμυντική παρουσία.
3. Προσωπική άμυνα: Το ίδιο και σε ατομικό επίπεδο, οι τρόποι που αξιολογείται επιπλέον μία έντονη αμυντική ενέργεια δεν αποθηκεύονται στους υπολογιστές. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν τα σουτ που αλλοιώνονται, οι πάσες που καταλήγουν σε λάθος, τα κερδισμένα επιθετικά φάουλ και η καταπόνηση του επιθετικού, όλα τους αποτέλεσμα της αμυντικής προσήλωσης των αγωνιζομένων ξεχωριστά.
Τι θα θέλαμε ακόμα να μάθουμε
Πέρα από αυτά που δεν περιγράφονται καθόλου και πάνω από τις αρκετές ελλείψεις στα στοιχεία των στατιστικών, υπάρχουν και κάποια πράγματα που θα θέλαμε να μάθουμε ακόμα από αυτή την ηλεκτρονική ‘καταγραφή’ του παιχνιδιού:
- Οι προσπάθειες (εύστοχες και μη) για σουτ σε σημαντικά χρονικά σημεία του παιχνιδιού όπως ας πούμε είναι η τέταρτη περίοδος ή τα τελευταία λεπτά. Βέβαια έχουμε κατά καιρούς ή συχνότερα ακούσει για τέτοια στοιχεία αλλά όχι τόσο συστηματικά όσο θα θέλαμε. Φωτεινό τέτοιο παράδειγμα είναι ο μεγάλος πρωταθλητής Νταντόνι που, παρόλο που ήταν άστοχος σε μεγάλα χρονικά διαστήματα των αγώνων, ωστόσο κατάφερνε στα κρίσιμα λεπτά να βρίσκει τη λύση (βλέπε Γάνδη 1988 στον τελικό Τρέϊσερ-Μακάμπι).
- Η απόδοση παικτών ή ομάδων σε κρίσιμα παιχνίδια. Όλοι γνωρίζουμε για τους πρωταγωνιστές (παίκτες ή ομάδες) της κανονικής περιόδου και για διαφορετικούς νικητές των πλέη οφ. Ξέρουμε για τους πολυνίκεις των φιλικών και για τους πρωταθλητές των μεγάλων τουρνουά. Ασφαλώς και εδώ τα συνήθη και περισσότερα νούμερα δεν μπορούν να μας διαφωτίσουν. Ας δούμε τους Μπουλς του 93, παρόλο που οι Σανς είχαν πάρει τα σκήπτρα στην κανονική περίοδο για να θυμηθούμε.
- Η ποιότητα των συμπαικτών και η θέση της κάθε ομάδας στο πρωτάθλημα. Η απόδοση ενός συγκεκριμένου παίκτη δεν μπορεί να εκφραστεί μόνο με απόλυτους αριθμούς αλλά εξαρτάται από το προφίλ αυτών που τον πλαισιώνουν καθώς και από την ανταγωνιστικότητα της ομάδας του. Για παράδειγμα, ο Μίτσελ Ουίγκινς στον Πανιώνιο δεν μπόρεσε να σημειώσει τις επιδόσεις του στο Μίλωνα ή το Σπόρτιγκ, παρόλο που οι χρονιές εκείνες ήταν κοντά η μία στην άλλη.
- Κάθε στατιστική αξιολογείται διαφορετικά ανάλογα με το πρωτάθλημα, τη χώρα ακόμη και την ήπειρο που αναφέρεται. Δεν μπορούν δηλαδή να αποτιμηθούν με τον ίδιο τρόπο και ο ηγέτης μίας μεσαίας ομάδας του ‘σπαγγέτι σιρκουϊ’ και ο πρώτος σκόρερ μίας Χάποελ. Δεν έχουμε ξεχάσει ασφαλώς τον Τζ. Τζ. Γιούμπανκς που από τις απλά όμορφες στιγμές του στο Σπόρτιγκ, απογειώθηκε στο Ισραήλ με ασύλληπτα νούμερα στο σκοράρισμα.
Η διαφήμιση των παικτών
Μία από τις σκοπιμότητες που ίσως εξυπηρετεί η στατιστική είναι και η διαφήμιση και προώθηση των παικτών σε παραπάνω από τα πραγματικά και φυσιολογικά τους επίπεδα. Τέτοια φαινόμενα έχουμε δει αρκετά και τα οποία κατέληξαν σε παίκτες που ήταν βέβαια πρωταγωνιστές (με πράγματι έξοχους αριθμούς στις ομάδες τους) αλλά που κατέληξαν σε ναυάγιο μετά τις μεταγραφές τους (με βάση πάντα τις ανάγκες και τους στόχους των νέων τους συλλόγων). Τέτοια παραδείγματα είναι ο Άντονι Κουκ που πήγε από την Αριζόνα του Σων Έλιοτ στον ΠΑΟΚ του Πρέλεβιτς το 89-90 αλλά και ο Τέρι Μιλς εκείνη τη χρονιά που ήταν ένα μεγάλο φιάσκο (με βάση το ντόρο που είχε δημιουργηθεί). Ας μη μιλήσουμε βέβαια για το υποτιθέμενο ‘φαινόμενο’ Ντάνι Φέρι (μέχρι το Ντιουκ έφτασαν τα ψωμιά του).
Η στατιστική είναι μέσο και όχι αυτοσκοπός
Μετά από όλες αυτές τις παραθέσεις, τα παραδείγματα και την προσπάθεια ανάλυσης του ζητήματος καταλήγουμε σε μία σειρά από καθαρά συμπεράσματα:
1. Η στατιστική στα συντριπτικά περισσότερα σημεία της είναι μέσο και όχι αυτοσκοπός. Δεν είμαστε απόλυτοι ασφαλώς γιατί το ομαδικό σκορ (= να σκοράρω πόντους και να δεχθώ λιγότερους), που είναι μέρος της στατιστικής, είναι βέβαια αυτοσκοπός. Αλλά το να επιδιώκει ένας παίκτης να κάνει ένα κλέψιμο παραπάνω μόνο και μόνο για να προσθέσει στο tendex ή στο efficiency δεν συνάδει με την απλή λογική του παιχνιδιού.
2. Η στατιστική, παρόλα αυτά, είναι πολύ σημαντική και έχει βοηθήσει σε μία πιο οργανωμένη μελέτη του αθλήματος κυρίως από τους ειδικούς (πρώτα οι προπονητές και οι παίκτες και έπειτα οι δημοσιογράφοι) αλλά και από τους ίδιους τους απλούς φιλάθλους. Είναι και ένας από τους λόγους της βελτίωσης και συστηματοποίησης τους παιχνιδιού τελευταία.
3. Η στατιστική είναι κυρίως εργαλείο, ένα μέσο κατανόησης και ανάλυσης του παιχνιδιού, κυρίως στις δευτερεύουσες κατηγορίες. Πολύ σωστά επομένως επικαλείται από τους προπονητές όταν αυτοί χρησιμοποιούν στοιχεία που θα τους βοηθήσουν για να χτίσουν την εικόνα ενός παιχνιδιού.
4. Η στατιστική μπορεί να αποτελεί καθρέφτη μόνο στην περίπτωση των πολύ βασικών όπως είναι τα ομαδικά και ατομικά σκορ αλλά και τα ρημπάουντ. Αν και κάποιοι ίσως – και με το δίκιο τους – θα υποστηρίξουν ότι το συνολικό σκορ δεν είναι στατιστική αλλά η βασική μέτρηση του παιχνιδιού.
5. Τέλος, προκειμένου να αξιολογηθούν οι εικόνες και τα ξεχωριστά στιγμιότυπα ενός μεμονωμένου ή περισσότερων αγώνων χρειάζεται ένας συνδυασμός
- της στατιστικής κάλυψης με αρκετά στοιχεία σε πρωτεύοντες και δευτερεύοντες αριθμούς,
- της παρακολούθησης των αγώνων από τα ηλεκτρονικά μέσα (κυρίως στη ζωντανή μετάδοση της τηλεόρασης αλλά και στο βίντεο) και πάνω από όλα
- της δια ζώσης παρακολούθησης των αγώνων δίπλα από τους αγωνιστικούς χώρους στα κλειστά ή ανοικτά γήπεδα.
*: Το κείμενο είχε γραφτεί το Μάρτιο του 2004 και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ‘Τρίποντο’ από τον υποφαινόμενο στην τότε Στήλη: Ελεύθερος Σκοπευτής.
_
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε τη γνώμη σας εδώ: